Rynek usług bankowych
Materiał do przerobienia w ciągu 3 godzin lekcyjnych!!!
1. Geneza usług bankowych w Polsce
Bank jest przedsiębiorstwem o specyficznej działalności, polegającej na wytwarzaniu oraz oferowaniu usług bankowych.
Usługi bankowe to różnej postaci czynności, świadczone przez instytucje bankowe. Są przez banki świadczone zarówno dla klientów indywidualnych, jak i firmowych. Usługi bankowe to obsługa produktów bankowych, obsługa kasowa klientów, a nawet inwestycyjna.
Tworzenie usług bankowych to łączenie czynników produkcji (np. nakładu pracy ludzi, narzędzi pracy oraz środków, materiałów, surowców oraz czynników kontroli).
Dla rozszerzenia zakresu usług, przyjmowane są następujące kierunki działań banków:
Specjalizacja regionalna - stosowana przez kasy oszczędnościowe, banki komunalne oraz banki spółdzielcze. Sprzyja to w rozwoju danego regionu oraz ułatwia dostęp do każdego klienta, Specjalizacja usług wg form czynności - aktualnie ona zanika, gdyż powszechnie identyfikowane stały się uniwersalne banki. Pomimo tego, specjalizacja bankowa jest stabilna i tworzą się: Banki Handlu Zagranicznego, Banki Hipoteczne, Banki Obsługujące Handel Papierami Wartościowymi, Specjalizacja wg rodzaju klienta - umożliwia zwiększenie fachowości w obsłudze oraz podnosi standardy, co generuje dużo niższe koszty.Usługi bankowe to usługi wykonywane na polecenia klientów i dotyczące:
- obrotu gotówką,
- obrotów bezgotówkowych, przelewowych, czekowych, inkasowych,
- wypełnianiania zleceń, które dotyczą obrotu z zagranicą,
- wypełnianiania zleceń kupno-sprzedaż w zakresie obrotu papierami wartościowymi.
Usługi bankowe to produkt marketingowy, któremu mogą współtowarzyszyć dobra materialne (np. bankomaty, drobniejsze usługi).
Usługi bankowe mogą być wykonywane przez bank za opłatą lub bez dodatkowej opłaty, jako elementy urozmaicające pakiety usług oferowanych dla segmentu klientów.
Z powodu członkowstwa banków oraz instytucji finansowych w gospodarczym sektorze usług, przedmiotem oferty rynkowej, którą oferują banki są właśnie usługi. Następstwem tego jest przyklejanie ofertom rynkowym banków specyficznych cech odnoszących się jedynie do usług.
2. Cechy usług bankowych:
Niematerialność - oznacza brak możliwości dotknięcia, zobaczenia produktu w odróżnieniu do materialnych dóbr, które są oferowane na rynku. Wiąże się to z niesieniem zwiększonego ryzyka dla potencjalnego klienta w chwili podjęcia decyzji zakupu usługi bankowej oraz potrzeby szukania substytutów tej niematerialności. Dobrym przykładem tego jest odniesienie do takich kategorii: zaufanie do banków, wiarygodność, renoma, kompetencje pracowników banku; Niejednorodność - ta cecha jest ogromnie wieloraka ze względu na znaczny udział personelu banku w procesach sprzedaży. W rzeczywistości mamy do czynienia ze znaczącym zdywersyfikowaniem poziomu przy obsłudze klienta przy jednorakiej usłudze, nawet w tym samym banku lecz w innych oddziałach (np. przy zakładaniu lokaty złotówkowej czy najmie skrytki sejfowej). Procedury bankowe, które są stosowane oraz określone zachowanie personelu banku znacznie wpływają na różnicowanie poziomu zadowolenia hipotetycznych klientów; Rozłożoność - chodzi tutaj o rozłożenie konsumpcji w czasie, dobrą ilustracją będzie kredyt inwestycyjny, jego konsumpcja rozkłada się na długi czas a ponadto dostarczyciel usługi (bank) aktywnie wpływa na proces wykorzystywania tego kredytu, choćby przez zatrzymanie transz kredytu. Zobrazowany kredyt inwestycyjny ukazuje możliwość znaczącego, nawet kilkuletniego rozkładania w czasie konsumpcji usługi. Świadczenie usług wykonywane najczęściej w chwili gdy występuje popyt, czyli w chwili bezpośredniej obecności kupującego w banku albo w chwili połączenia z nim, które umożliwione jest przez wiele nowych technologii używanych w sprzedaży usług bankowych (home banking). Nie tyczy się to całego wachlarza usług banków, gdyż pewne rodzaje kredytów stanowią zapasy na rachunkach bankowych klientów (np. kredyty odnawialne w rachunkach osobistych) albo też zostają w dyspozycji dla klientów przez pewien czas (np. karta kredytowa); Niemożność opatentowania bankowych usług oraz zabezpieczenia przed naśladownictwem konkurencji, więc w oferowaniu usług bankowych istotnego znaczenia nabiera ta grupa elementów, które wzbogacają usługi podstawowe o dodatkowe parametry wyróżniające usługę spośród konkurencji (np. nieodpłatne ubezpieczenie na życie dla zakładających rachunek osobisty); Obarczanie usług banków ryzykiem wynikającym z istnienia procesu konsumpcyjnego. W takim rozumieniu usług bankowych, są one podobne do usług ubezpieczeniowych, gdzie ryzyko to kategoria handlowa i posiada swą cenę.
3. Cechy rynku usług bankowych:
silne zróżnicowanie wewnętrzne asortymentu produktowo-usługowego, co wiąże się ze zróżnicowanym poziomem rozwoju, zwłaszcza techniczno-technologicznego poszczególnych przedsiębiorstw bankowych, występowanie specyficznych preferencji poszczególnych segmentów klientów bankowych, podczas gdy w analizach zmian w tym sektorze klienci (usługobiorcy) traktowani są często jako zbiór homogeniczny, podejmowanie decyzji dotyczących struktury sektora bankowego w sposób właściwy dla tak zwanego mechanizmu rynkowego regulowanego.
4. Klasyfikacja usług bankowych
standardowe kryterium usług bankowych:- usługi depozytowe;
- usługi kredytowe;
- usługi rozliczeniowe;
- usługi powiązane z obsługiwaniem transakcji zagranicznych;
- usługi w sferze rynku kapitałowego;
- usługi dodatkowe (doradztwo, usługi ubezpieczeniowe, wynajem skrytek)
klasyfikacja usług z punktu widzenia podzielenia czynności bankowych:- operacje finansujące - to natychmiastowe lub późniejsze zwiększenie środków płatniczych klientów razem ze związanymi z tym czynnościami,
- operacje depozytowe - umożliwiające klientom lokowanie w bankach wolnych czasowo środków z czynnościami, które do tego należą,
- usługi powiązane z obsługa obrotów płatniczych klientów i własnych - realizowanie zleceń klientów, wykonywanie operacji płatniczych oraz rozrachunkowych w rachunkach bankowych plus operacje inicjowane przez określony bank,
- różne usługi - obejmujące świadczenie dla klientów usług doradczo - konsultacyjnych, pośredniczenie na rynkach kapitałowych, dostarczanie informacji.
Klasyfikacja standardowych usług bankowych- terminowe przyjęcie albo odstąpienie środków (depozyty, kredyty),
- przejmowanie ryzyka (akcept, awal, gwarancje),
- przetrzymywanie papierów wartościowych oraz administracja nimi,
- obsługiwanie obrotów płatniczych razem z emitowaniem papierów wartościowych,
- operacje handlowe ( handel złotem, dewizami, papierami wartościowymi).
Kryterium podziału uwzględniające obszar:- bankowość detaliczna - skupiająca w swej sferze osoby fizyczne, które są nazywane klientami indywidualnymi. Ta bankowość zaspokaja potrzeby finansowe, które dotyczą płacenia, oszczędzania, pożyczania i mniej inwestowania, ubezpieczania lub zabezpieczania kompleksowo,
- bankowość elektroniczna - to bankomaty, które wypłacają gotówkę, e-banking - zdalne korzystanie z oferowanych usług bankowych
- bankowość hipoteczna - usługi powiązane z udzielaniem hipotecznych kredytów. Obejmują one także, oprócz kredytowania, szereg dodatkowych usług (np. emitowanie listów zastawnych oraz obligacji, wycenianie nieruchomości),
- bankowość korporacyjna - obejmuje ciągle poszerzający się wachlarz usług finansowych, które są świadczone na rzecz prowadzących działalności gospodarcze.
5. Usługi bankowe wyodrębnione przez prawo polskie zawierają:
- przyjęcie wkładu pieniężnego płatnego na żądanie albo terminowego,
- prowadzenie rachunku bankowego,
- udzielanie kredytu,
- udzielanie oraz potwierdzanie gwarancji plus otwieranie akredytyw,
- emisja papierów wartościowych banku,
- prowadzenie bankowego rozliczania pieniężnego,
- wydanie, rozliczenie i umorzenie pieniędzy elektronicznych,
- udzielenie pożyczki pieniężnej i kredytu konsumpcyjnego,
- operacje czekowe oraz wekslowe,
- wydanie karty płatniczej i wykonanie operacji przy ich używaniu,
- terminowe operacje finansowe,
- kupno i sprzedaż wierzytelności pieniężnych,
- przechowanie przedmiotów oraz papierów wartościowych, także udostępnienie sejfów,
- wykonanie czynności w obrocie dewizowym,
- udzielenie i potwierdzanie doręczeń,
- wykonanie czynności, które zostały zlecone i są powiązane z emitowaniem papierów wartościowych.
Inne czynności bankowe oprócz wyżej wymienionych:
- kupno akcji oraz udziałów innych osób prawnych, także dokonywanie zamian swoich zobowiązań płatniczych na składniki z majątku dłużników,
- zaciąganie zobowiązań, które są związane z emitowaniem papierów wartościowych oraz obrót tymi papierami,
- kupno i sprzedaż nieruchomości i wierzytelności, które są zabezpieczone hipoteką,
- świadczenie usług doradczo - konsultacyjnych i innych usług w zakresie finansów.
.
6. Pozostałe usługi bankowe:
Klienci coraz częściej kierują się wybierając usługi danego banku tym, jak szybko i komfortowo obsługuje on klientelę. Banki odpowiadają na takie wymagania usługami nazywanymi home banking, a niektóre stosują zaś termin electronic banking.
Home banking oznacza system elektronicznego porozumiewania się z bankiem, dzięki czemu pracownicy przedsiębiorstwa albo klienci indywidualni są w stanie skorzystać z usługi bankowej "na odległość" bez opuszczania miejsca pracy lub domu.
Systemy takie wymagają aby bank posiadał zautomatyzowany i bardzo dobrze działający system informatyczny, a klienci winni posiadać komputer i telefon komórkowy. Za pośrednictwem bankowości elektronicznej klient, może bez wychodzenia z biura lub z domu, wykonać następujące czynności:
uzyskać wgląd w saldo rachunków, mieć dostęp do informacji o bieżących obrotach, przeglądać historię operacji na rachunkach, składać polecenie przelewu, zlecenia płatnicze w obrocie krajowym i zagranicznym, przekazywać dochody pracowników na ich konta osobiste, przesyłać dowolne informacje tekstowe do banku, regularnie otrzymywać informacje dotyczące na przykład kursów walut, oprocentowania depozytów, produktów danego banku.W Polsce bankowość elektroniczna staje się bardzo popularna, chociażby ze względu na bardziej popularne i łatwiej dostępne internetowe usługi, przy pomocy których usługi bankowe mogą być świadczone codziennie w większych firmach przemysłowych i handlowych oraz w średnich i małych firmach a jednocześnie u klienteli indywidualnej (na przykład gracze na giełdzie).
Poprzez telefon możemy skorzystać z usług doradczych pracowników banku lub zablokować skradzioną kartę płatniczą.
7. Podmioty bankowe świadczące usługi bankowe, ich struktura własnościowa oraz uwarunkowania organizacyjne:
a) Sektor bankowy:
Bank może być utworzony jako bank mający formę spółki akcyjnej, banku państwowego i banku spółdzielczego. Zasady tworzenia banku w Polsce reguluje ustawa prawa bankowego oraz decyzje, które są podejmowane przez Komisję Nadzoru Bankowego. Dopiero po otrzymaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego bank może zacząć działalność. Decyzja ta określa:
Nazwę banku, Jego siedzibę, Wielkość funduszy własnych, Zakres czynności, które może wykonywać upoważniony.Depozyty zgromadzone w bankach krajowych gwarantowane są przez BFG. Oznacza to, że w razie upadłości banku BFG zwraca depozyty do wysokości określonej w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Na stronie internetowej BFG znajduje się wykaz banków objętych systemem gwarantowania depozytów.
System bankowy w Polsce składa się z trzech grup instytucji: stabilizujących, tworzących rynek oraz pomocniczych.
Instytucje stabilizujące – stanowią je instytucje odpowiedzialne za nadzorowanie prawidłowego funkcjonowania całego systemu. Należą do nich:
· bank centralny (Narodowy Bank Polski) – odpowiedzialny za regulowanie płynności banków i wspieranie stabilności finansowej (m.in. sektora bankowego)
· organ nadzorujący (Komisja Nadzoru Finansowego) – zapewniający kontrolę nad prowadzeniem działalności bankowej oraz podejmujący działania służące prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego,
· podmiot gwarantujący wypłatę depozytów (Bankowy Fundusz Gwarancyjny)
Instytucje tworzące rynek (inaczej sektor bankowy) – czyli banki, które funkcjonują w ramach danego systemu bankowego (w Polsce są to banki komercyjne, banki spółdzielcze oraz oddziały instytucji kredytowych)
Instytucje pomocnicze – należą do nich instytucje, które nie prowadzą działalności depozytowo-kredytowej: niebankowi emitenci kart płatniczych, instytucje ubezpieczające, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, KDPW_CCP, Krajowa Izba Rozliczeniowa, Biuro Informacji Kredytowej oraz instytucje zrzeszające banki (np. Związek Banków Polskich)
b) Sektor parabankowy:
W nowoczesnej gospodarce masz do czynienia ze standardowym sektorem bankowym, udzielającym pożyczek gotówkowych zgodnie z warunkami prawa bankowego, a także odgórnych zarządzeń Narodowego Banku Polskiego. Z drugiej strony natomiast masz prywatny, niekontrolowany sektor pozabankowy, naśladujący funkcjonowaniem powyżej wskazane instytucje. Czym zatem bank detaliczny różni się od parabanku i czy warto inwestować w taki poziom współpracy?
Model funkcjonowania sektora pozabankowego
Sektor parabankowy na czele ze SKOKAMI, pożyczkami internetowymi stanowi przeciwwagę dla sektora bankowości detalicznej. W pozabankowych instytucjach przyjmuje się najczęściej klientów zbyt ryzykownych dla klasycznych banków. Z tego powodu parabanki przejmują na siebie niepewność, lecz żądają za to większych odsetek. W ten sposób wyrównują poziom współpracy z niepewnymi klientami. Sektor parabankowy naśladuje w działaniu banki, chociaż ma znacznie niższą skalę finansową. Nie obejmują go typowe regulacje prawa bankowego, ani monitoring Komisji Nadzoru Finansowego. To właśnie w sektorze pozabankowym występuje najwięcej oszustw, ponieważ nie jest to struktura jednolita. To po prostu prowadzenie działalności pożyczkowej pod własnym szyldem i na własne ryzyko. Sektor parabankowy nie ma także istotnych gwarancji depozytów. Dzięki temu takie instytucje nie mają społecznego zaufania. Ludzie boją się lokowania tam środków, ponieważ istnieje ryzyko bankructwa biznesu. W roli parabanków występują nawet towarzystwa ubezpieczeniowe, niektóre działalności inwestycyjne, pośrednicy kredytowi czy leasingowi. Zrozumienie podstawowych różnic w systemie finansowym pozwoli ci na lepsze podejmowanie decyzji ekonomicznych. Lepiej bowiem nie ryzykować współpracy z nieuczciwymi podmiotami.
Ryzykowna alternatywa dla systemu bankowości detalicznej
Obecnie sektor pozabankowy nie jest regulowany przez Komisję Nadzoru Finansowego. To po prostu prywatna działalność kredytowa, powiązana niestety zbyt często z wyzyskiem. Jeżeli straciłeś pozytywną historię kredytową najczęściej parabanki stają się jedynym ratunkiem w sprawach pozyskiwania zobowiązania. Czy teraz rozumiesz charakterystykę sektora parabankowego w nowoczesnej gospodarce?
Parabanki w Polsce to:
VIVUS, KUKI, WONGA, HALOPOŻYCZKA, PROVIDENT,
c) Sektor poza bankowy:
Wkroczenie instytucji niebankowych (czyli ogromnych domów towarowych, firm produkujących samochody, komputery lub sieci supermarketów) na rynek usług finansowych ma przede wszystkim na celu zaoferowanie ułatwień w finansowaniu kupna, nierzadko kończy się to wystąpieniem o pełną licencję bankową. Instytucje te coraz częściej oferują własne, firmowe karty płatnicze w sieci, np. Hit lub Carreforur.
Instytucje pozabankowe udzielają pożyczek – krótkoterminowych i ratalnych, wykorzystując przy tym środki własne oraz środki pochodzące od właścicieli lub inwestorów. Instytucje te więc nie deponują środków od klientów prywatnych, nie narażając ich tym samym na ryzyko strat lub niestabilnej sytuacji finansowej. Zasady przyznawania i wypłacania pożyczek są regulowane przez przepisy i ustawy (konkretnie ustawy o kredycie konsumenckim). Niemalże wszystkie pozabankowe instytucje są wiarygodne, sprawdzone i rzetelne. Procent niewiarygodnych placówek jest mniejsza, niż w przypadku parabanków.
Jednakże, jak uczy doświadczenie, lepiej sprawdzić daną instytucję, zanim podejmiemy ostateczną decyzję. Zwróć zatem uwagę:
· na to aby firma była Członkiem Polskiego Związku Instytucji Pozabankowych i figurowała w rejestrze instytucji pożyczkowych Komisji Nadzoru Finansowego;
· na opinie zawarte w internecie – na forach, social mediach itd.
· na NIP, REGON i KRS, który posiadać musi twój pożyczkodawca
Podsumowując więc powyższe informacje, warto podkreślić, iż parabanki i instytucje pozabankowe to dwie, odrębne jednostki. Ta pierwsza jest mniej wiarygodna i okraszona jest większym ryzykiem. Brak jasnych przepisów i norm pozwala na dużą swobodę, a ich kapitał opiera się na kapitale osób prywatnych, a nie inwestorów jak w przypadku instytucji bankowych. Na skutek tych działań parabanki są mniej rzetelne, a co za tym idzie – mniej bezpieczne.
Aktualnie coraz bardziej sensowna staje się agregacja poszczególnych z usług bankowych ze względu na jego klientelę, szczególnie iż daje się odczuć coraz większe zatarcie granic kolejnych usług oferowanych przez przeróżne instytucje finansowe (parabanki, banki, firmy ubezpieczeniowe lub inwestycyjne), jak i zjawieniem się pakietów usług, czyli produktów przedsiębiorstwa bankowego proponowanych klientom. Ukazane podejście kieruje do wyłuskania 3 głównych sfer, które są składnikami struktury usługowo - produkcyjnej przedsiębiorstwa bankowego. Są one ze sobą silnie powiązane oraz uzależnione.
